Marcin Szala, Jacek E. Nycz
Zakład Fizyki Chemicznej, Instytut Chemii, Uniwersytet Śląski w Katowicach

Chemia związków azowych została rozpoczęta w roku 1858 dzięki pracy Petera Griessa. Zsyntetyzował on na drodze reakcji diazowania 4-aminoazobenzen, znany jako żółcień anilinowa [1]. Związki azowe znalazły zastosowanie jako barwniki, pigmenty oraz wskaźniki chemiczne. Spośród wszystkich barwników syntetycznych stanowią one ponad 60% ich całkowitej liczby. Znajdują one zastosowanie w przemyśle włókienniczym jako syntetyczne barwniki do barwienia wielu różnych rodzajów materiałów tekstylnych oraz w przemyśle farbiarskim do produkcji farb i lakierów [2].

W ostatnich latach rośnie zainteresowanie materiałami kompleksującymi jony metale ciężkie ze względu na możliwość ich zastosowania jako sorbentów w oczyszczalniach wody, organicznych syntezach, hydrometalurgii oraz odzyskiwaniu śladowych ilości metali. Zazwyczaj są to kompleksy koordynacyjne zawierające przynajmniej jeden donorowy atom taki jak N, O, S lub P, które mogą utworzyć wiązanie koordynacyjne z większością toksycznych metali ciężkich [3].

W wyniku prowadzonych badań otrzymaliśmy dwadzieścia nowych barwników azohydroksychinolinowych w pełni scharakteryzowanych za pomocą metod spektroskopowych (1H NMR, 13C NMR, FTIR, MS, HRMS, UV-Vis). Dwa z nich scharakteryzowaliśmy po raz pierwszy za pomocą analizy rentgenostrukturalnej. Zsyntezowane azohydroksychinoliny zostały użyte do wybarwień włókien poliestrowych oraz przeprowadziliśmy analizę ich odporności na działanie światła. Ze względu na kompleksujące właściwości związków opartych o szkielet 8-hydroksychinoliny, wybarwione tkaniny zostały użyte jako sorbenty jonów metali ciężkich takich jak kadm, chrom, ołów, miedź, kobalt, nikiel czy cynk.

Literatura

1. P. Griess, Justus Liebigs Ann. Chem.137 (1866) 39–91.

2. R. Zhao, C. Tan, Y. Xie, C. Gao, H. Liu, Y. Jiang, Tetrahedron Lett.52 (2011) 3805-3809.

3. S. Vijayalakshmi, R. Sankar, S. Subramanian, S. Rajagopan, T. Kaliyappan, J. Appl. Polym. Sci.104(2007) 797.